Invasieve exoten zijn plant- en diersoorten die van oorsprong niet in Nederland voorkomen, maar bijvoorbeeld via handel ons land bereikt hebben. In onze tuinen, en vooral ook daarbuiten, zorgen deze exoten voor grote problemen. Ook hier geldt: voorkomen is beter dan genezen.
Tuincentra kunnen veel doen aan preventie van deze problemen.
Algemene informatie over wet- en regelgeving rondom invasie exoten
De Europese Unie stelt een Unielijst samen van planten (en meeliftende dieren) waarvan bezit, handel, kweek, transport en import verboden is in de gehele EU en dus ook in Nederland. Als de Unielijst wordt uitgebreid, communiceren wij dit naar onze leden. De soorten waarin niet gehandeld mag worden, staan vermeld op de Unielijst. Deze kan je altijd zelf raadplegen.
Niet elke soort op de Unielijst is (al) een probleem in Nederland, daarentegen staat niet elke exoot die schadelijk is in Nederland op de Unielijst. Het kan zijn dat er nog geen risicobeoordeling voor die soort is gemaakt die voldoet aan de EU-criteria. De NVWA maakt daarom daarnaast ook een risicobeoordeling van andere soorten die nationaal een probleem zijn of kunnen worden.
Het uitgangspunt bij deze exoten is dat we gezamenlijk moeten proberen de soorten buiten de Nederlandse natuur te houden. Preventie is het uitgangspunt. Met name de tuinbranche kan daar een belangrijke rol in spelen. Dit is deel van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Als invasieve exoten voet aan de grond krijgen, geeft dat veel schade en brengt dat veel kosten met zich mee.
Exoten zijn op drie manieren schadelijk:
- Ecologisch
- Gezondheid
- Economisch
Informatie voor de tuinbranche: actuele zaken
Nieuwe wetgeving
Er is nationale wetgeving in voorbereiding om de verkoop van Aziatische duizendknopen, inclusief de soorten die hiermee kruisen, tegen te gaan. De volgende soorten zouden in dat kader niet meer verkocht mogen worden of moeten worden uit gefaseerd:
- Japanse duizendknoop (Fallopia japonica inclusief Fallopia japonica var.compacta);
- Sachalinse duizendknoop (Fallopia sachalinsensis);
- Bastaardduizendknoop (Fallopia x bohemica).
Exoten die meeliften
Via planten worden ook bepaalde exotische dieren ingevoerd. Daarom is het van groot belang dat tuincentra goed inspecteren op dieren die niet thuis horen in de planten die zij aanbieden. Let daarbij met name op de:
Mediterrane draaigatjes (mieren)
Deze mieren komen vaak binnen via olijfbomen en andere planten uit het Middellandse Zeegebied. Draaigatjes gedragen zich anders dan andere mieren. Ze vormen grote nesten met meerdere koninginnen over een grote oppervlakte en geven veel overlast in huis en tuin. Als je twijfelt, maak dan een melding bij Tuinbranche Nederland of EIS Kenniscentrum Insecten. Doe de melding zo snel mogelijk want een plaag in het tuincentrum kan heel negatief uitpakken! Zorg, als je zeker weet dat het om Mediterrane draaigatjes gaat, ook dat je leverancier op de hoogte is van dit probleem.
Lees meer over het draaigatje
Nieuw-Zeelandse landplatworm
De Nieuw-Zeelandse landplatworm is al verboden via de Unielijst. Landplatwormen eten inheemse regenwormen en zijn daarom schadelijk voor onze bodem. In Groot-Brittannië en Ierland zijn Nieuw-Zeelandse landplatwormen al wijd verspreid. Wees daarom extra alert op bomen met kluit en potplanten uit die landen. Meld een besmetting met Nieuw-Zeelandse landplatwormen bij de NVWA. Ga ook hier in gesprek met je leveranciers.
Planten
De NVWA vindt de onderstaande voorbeelden nog wel eens terug in winkels. Deze zouden niet meer verkocht moeten worden (Wetgeving: EU Exotenverordening).
- Reuzenberenklauw (de schermen mogen alleen verkocht worden als er geen zaden in zitten!)
- Hemelboom
- Fraai lampenpoetsergras (Pennisetum setaceum)
Waterplanten
Voor in vijvers worden vaak Watercrassula verkocht. Deze soort is in Nederlandse wateren erg invasief. Consumenten moeten deze soort alleen toepassen in een beschermde situatie; als de planten in de natuur komen vormen zij een probleem. Het is dus beter om minder invasieve soorten te verkopen dan de Watercrassula.
Voorlichting die tuincentra mee kunnen geven aan consumenten
Ook bij het brede publiek is kennis over de problemen die zich voordoen met invasieve exoten van belang. Tuincentra kunnen consumenten informatie aanbieden die hen bewust maakt van het probleem en hen kennis geeft om de juiste keuzes te maken.
Een paar voorbeelden van folders die voor consumenten beschikbaar kunnen worden gesteld via websites of in de winkel:
- FLORON
- De FLORON Folder
- Consumentencampagne Tuin er niet in
- NVWA
Tuinbranche Nederland, NVWA, FLORON en vele anderen werken ook de komende tijd verder aan handvatten die o.a. tuincentra en consumenten kunnen benutten om problemen met invasieve exoten te voorkomen.
